Wat zijn biobased materialen in de GWW-sector?
Biobased materialen in de GWW-sector zijn geotechnische oplossingen vervaardigd uit hernieuwbare biologische grondstoffen zoals planten, vezels en andere natuurlijke materialen. Deze grondstoffen worden gewonnen zonder uitputting van fossiele bronnen en zijn biodegradeerbaar of composteerbaar aan het einde van hun levenscyclus.
De kern van biobased materialen ligt in hun oorsprong: ze komen voort uit biomassa die recent is gegroeid, in tegenstelling tot fossiele grondstoffen die miljoenen jaren geleden zijn gevormd. Voorbeelden hiervan zijn materialen gemaakt van vlas, hennep, jute, kokos en andere plantaardige vezels die worden verwerkt tot functionele geotechnische producten.
Deze materialen kunnen worden toegepast in diverse geotechnische functies zoals grondstabilisatie, erosiebescherming, filtratiesystemen en tijdelijke beschermingslagen. De verwerkingsmethoden variëren van minimale behandeling tot geavanceerde biotechnologische processen die de eigenschappen verbeteren zonder de ecologische voordelen teniet te doen.
Biobased materialen vormen een belangrijk onderdeel van de transitie naar een duurzamere GWW-sector, doordat ze de afhankelijkheid van eindige grondstoffen verminderen en tegelijk functionele oplossingen bieden voor infrastructurele uitdagingen.
Welke soorten biobased materialen worden gebruikt in GWW-projecten?
In GWW-projecten worden diverse soorten biobased materialen toegepast, elk met specifieke eigenschappen en toepassingsgebieden. Deze materialen zijn in te delen in verschillende categorieën die samen een breed scala aan geotechnische functies vervullen.
Natuurlijke vezeltoepassingen vormen een belangrijke categorie. Hieronder vallen:
- Jute gronddoek voor tijdelijke erosiebescherming en ondersteuning van vegetatiegroei
- Kokosmatten voor oeverbescherming en taluds
- Hennep- en vlasvezels voor versterking en stabilisatie
- Rietmatten voor natuurvriendelijke oevers
Biocomposieten combineren natuurlijke vezels met (deels) biobased harsen of bindmiddelen. Deze worden toegepast in:
- Versterkte constructies voor grondkering
- Lichtgewicht opvulmateriaal bij infrastructuurprojecten
- Alternatieve beschoeiingsmaterialen
Biopolymeren en biokunststoffen worden steeds vaker ingezet als alternatief voor conventionele kunststoffen:
- PLA (polymelkzuur) en PHA (polyhydroxyalkanoaten) voor tijdelijke toepassingen
- Zetmeelgebaseerde materialen voor erosiebestrijding
- Biobased geotextielen voor filterfuncties en scheiding
Ook zijn er hybride oplossingen die conventionele en biobased materialen combineren, waardoor een geleidelijke transitie mogelijk is zonder concessies te doen aan technische prestaties. Deze materialen worden ingezet voor bodemverbetering, waterregulatie en milieubescherming binnen de GWW-sector.
Wat zijn de voordelen van biobased materialen ten opzichte van traditionele materialen?
Biobased materialen bieden diverse significante voordelen ten opzichte van traditionele materialen in GWW-toepassingen. De belangrijkste meerwaarde ligt in hun ecologische footprint en bijdrage aan een circulaire economie.
Op milieugebied onderscheiden biobased materialen zich door:
- Lagere CO₂-uitstoot tijdens productie en transport
- Gebruik van hernieuwbare in plaats van eindige grondstoffen
- Biologische afbreekbaarheid of composteerbaarheid (afhankelijk van het type)
- Verminderde uitloging van microplastics naar bodem en water
- Natuurlijke integratie in het ecosysteem bij einde levensduur
Op technisch vlak bieden ze interessante eigenschappen:
- Goede waterdoorlatendheid bij behoud van filterfuncties
- Effectieve erosiebescherming met ondersteuning van vegetatiegroei
- Aanpasbare levensduur afhankelijk van projectbehoeften
- Compatibiliteit met verschillende bodemtypes
Economisch gezien worden biobased materialen steeds competitiever. Hoewel de initiële aanschafkosten soms hoger liggen, wordt dit gecompenseerd door:
- Verminderde kosten voor verwijdering aan einde levenscyclus
- Waardevolle bijdrage aan duurzaamheidsdoelstellingen van projecten
- Verbeterde scoringsmogelijkheden bij aanbestedingen met duurzaamheidscriteria
- Anticiperen op toekomstige regelgeving en normen
Met de toenemende schaalvergroting in productie worden biobased materialen bovendien prijstechnisch steeds aantrekkelijker, waardoor de totale projectkosten concurrerend worden met traditionele oplossingen.
Hoe beïnvloeden biobased materialen de duurzaamheidsdoelstellingen van GWW-projecten?
Biobased materialen dragen substantieel bij aan het behalen van duurzaamheidsdoelstellingen binnen GWW-projecten. Ze vormen een integraal onderdeel van de verduurzamingsstrategie in de infrastructuursector en hebben impact op meerdere niveaus.
Voor CO₂-reductie zijn biobased materialen een belangrijke factor. Doordat ze gemaakt worden van hernieuwbare grondstoffen die tijdens hun groei CO₂ opnemen, hebben ze een aanzienlijk lagere carbon footprint. Vergeleken met conventionele, op olie gebaseerde materialen, kan de CO₂-uitstoot tot 70% lager liggen, wat direct bijdraagt aan klimaatdoelstellingen.
Binnen de circulaire economie spelen deze materialen een sleutelrol:
- Ze sluiten kringlopen door gebruik van hernieuwbare grondstoffen
- Biologisch afbreekbare varianten keren terug naar de natuurlijke cyclus
- Composteerbare opties worden nieuwe voedingsstoffen voor de bodem
- Ze verminderen afvalproblematiek aan het einde van de levensduur
Voor certificeringen en aanbestedingen bieden biobased materialen concrete voordelen. Ze helpen bij het behalen van scores op duurzaamheidsinstrumenten zoals:
- DuboCalc en MKI-waardes (Milieu Kosten Indicator)
- BREEAM-NL Infra certificering
- CO₂-Prestatieladder
- Criteria voor Maatschappelijk Verantwoord Inkopen (MVI)
Daarnaast dragen biobased materialen bij aan biodiversiteitsherstel door betere integratie met natuurlijke systemen. Bijvoorbeeld doordat ze vegetatiegroei ondersteunen of geen schadelijke stoffen afgeven aan de omgeving. Dit sluit aan bij de groeiende aandacht voor natuurinclusief bouwen binnen infrastructuurprojecten.
Waarom groeit de vraag naar biobased materialen in de Nederlandse infrastructuur?
De vraag naar biobased materialen in de Nederlandse infrastructuur groeit door een combinatie van beleidsontwikkelingen, maatschappelijke bewustwording en veranderende marktomstandigheden. Deze verschuiving wordt gedreven door meerdere factoren die elkaar versterken.
Overheidsbeleid speelt een cruciale rol met initiatieven zoals:
- De Transitieagenda Bouw en Infrastructuur binnen het Rijksbrede programma Circulaire Economie
- Klimaatakkoord-doelstellingen voor CO₂-reductie in de bouw
- Strengere eisen voor materiaalgebruik in aanbestedingen
- Het streven om in 2030 50% minder primaire grondstoffen te gebruiken
Aanbestedingsprocedures stimuleren innovatie door:
- BPKV-criteria (Beste Prijs-Kwaliteit Verhouding) die duurzaamheid belonen
- MKI-waardes (Milieu Kosten Indicator) als gunningscriterium
- Waardering van circulaire materiaaltoepassing in projecten
- Ruimte voor innovatie via functioneel specificeren
Opdrachtgevers zoals Rijkswaterstaat, provincies en gemeenten stellen steeds hogere duurzaamheidseisen, waarbij biobased materialen een belangrijk instrument zijn om deze te behalen. Tegelijkertijd groeit bij marktpartijen het bewustzijn dat duurzame innovatie een concurrentievoordeel oplevert.
De schaarste aan traditionele grondstoffen speelt ook een rol. Stijgende prijzen en leveringsonzekerheden van fossiele grondstoffen maken biobased alternatieven aantrekkelijker. Daarnaast bieden lokaal geproduceerde biobased materialen kansen voor regionale economische ontwikkeling en vermindering van transportbewegingen.
Door deze ontwikkelingen is er sprake van een groeiende vraag naar kennis en innovatie op het gebied van biobased materialen in de Nederlandse infrastructuursector.
Belangrijkste inzichten over biobased materialen in de GWW-sector
De toepassing van biobased materialen in de GWW-sector vertegenwoordigt een belangrijke ontwikkeling in de verduurzaming van infrastructuur. Het is duidelijk dat deze materialen niet alleen een milieuvriendelijk alternatief bieden, maar ook technisch steeds beter presteren in verschillende toepassingen.
De sleutelinzichten over biobased materialen in de GWW-sector zijn:
- Ze vormen een concrete invulling van circulaire principes door gebruik van hernieuwbare grondstoffen
- De technische eigenschappen evenaren of complementeren conventionele oplossingen
- Ze dragen aantoonbaar bij aan reductie van CO₂-uitstoot en milieu-impact
- De vraag groeit door beleidsontwikkelingen en strengere duurzaamheidseisen
- Ze bieden een antwoord op toenemende grondstoffenschaarste
Voor de toekomst verwachten we verdere innovatie in biobased materialen, met focus op verbeterde functionaliteit, langere levensduur waar gewenst, en betere recyclings- en composteringsmogelijkheden. Onderzoek naar nieuwe grondstoffen en verwerkingsmethoden zal het toepassingsbereik verder vergroten.
De transitie naar biobased alternatieven vraagt om samenwerking binnen de hele keten, van grondstofproducent tot aannemer. Hierbij is kennis over de juiste toepassing essentieel voor het behalen van optimale resultaten.
Wij bij TEFAB zien deze ontwikkelingen van dichtbij als leverancier en kennispartner. Met onze expertise in zowel traditionele als biobased geotechnische materialen, helpen we je om de juiste keuzes te maken voor jouw specifieke projectuitdagingen. Zo dragen we samen bij aan een duurzamere infrastructuur zonder concessies te doen aan kwaliteit en functionaliteit.
Benieuwd naar wat wij kunnen betekenen? Neem contact op via +31 (0)162 455 515 of sales@tefab.nl