Is biobased bouwen duur?

De vraag of biobased bouwen duur is, komt regelmatig naar voren bij infrastructurele projecten en civiele techniek. Met de toenemende aandacht voor duurzaamheid en circulaire economie overwegen steeds meer professionals in de GWW-sector om biobased materialen toe te passen. Maar wat betekent dit voor je budget? Is het een kostbare keuze die alleen grote projecten kunnen dragen, of zijn er ook financiële voordelen die de investering rechtvaardigen? In dit artikel duiken we dieper in de werkelijke kosten en voordelen van biobased bouwen en onderzoeken we of de perceptie van ‘duur’ terecht is.

Wat verstaan we onder biobased bouwen?

Biobased bouwen omvat het gebruik van materialen die afkomstig zijn van hernieuwbare, biologische bronnen in plaats van fossiele grondstoffen. Het gaat om bouwmaterialen zoals jute gronddoek, hennepvezel geotextiel en natuurlijke vezels.

In de civiele techniek en infrastructuur vind je biobased materialen terug in bijvoorbeeld:

• Erosiebestrijdingsmatten van jute of kokosvezels
• Biobased geotextiel voor grondstabilisatie
• Natuurlijke beschoeiingsmaterialen voor waterwegen
• Biocomposiet versterkingsstructuren

Het fundamentele principe achter biobased bouwen is dat de gebruikte materialen hernieuwbaar zijn, CO₂ opslaan tijdens hun groei, en aan het einde van hun levenscyclus biologisch afbreekbaar of composteerbaar zijn. Dit in tegenstelling tot conventionele materialen die vaak een aanzienlijke ecologische voetafdruk hebben en moeilijk te recyclen zijn.

De initiële kosten van biobased materialen

Als we kijken naar de aanschafprijs, zijn biobased bouwmaterialen momenteel vaak duurder dan hun conventionele tegenhangers. Een jute gronddoek voor erosiebeheersing kost gemiddeld 15-30% meer dan geotextiel op basis van polypropyleen. Deze hogere initiële kosten hebben verschillende oorzaken:

• Kleinschaligere productie zonder grootschalige efficiëntie
• Meer arbeidsintensieve verwerkingsprocessen
• Hogere kosten voor certificering en kwaliteitscontrole
• Investering in innovatie en productontwikkeling

Voor specifieke geotechnische toepassingen zien we prijsverschillen die variëren van marginaal tot aanzienlijk, afhankelijk van het type materiaal en de complexiteit van de toepassing. Belangrijk is dat deze prijsverschillen niet statisch zijn, maar een momentopname in een zich ontwikkelende markt.

Waarom lijkt biobased bouwen duurder?

De perceptie van hogere kosten bij biobased bouwen wordt versterkt door verschillende factoren:

1. Schaalvoordelen ontbreken nog bij veel biobased producten. Conventionele materialen profiteren van decennialange optimalisatie en massaproductie.
2. De markt voor biobased materialen bevindt zich in een ontwikkelingsfase, waarbij zowel producenten als afnemers investeren in kennis en ervaring.
3. Er is specialistische kennis nodig voor de juiste toepassing van biobased materialen, wat extra inspanning vraagt tijdens de ontwerpfase.
4. Traditionele aanbestedingsprocessen zijn vaak niet ingericht op het waarderen van duurzaamheidsvoordelen, waardoor alleen naar de directe aanschafprijs wordt gekeken.

Bovendien worden de maatschappelijke kosten van conventionele materialen (zoals milieubelasting) nog onvoldoende doorberekend in de marktprijs, wat het prijsverschil kunstmatig vergroot.

Besparingen op lange termijn

Bij het analyseren van de werkelijke kosten is het belangrijk verder te kijken dan alleen de aanschafprijs. Biobased bouwmaterialen bieden vaak aanzienlijke besparingen op lange termijn:

• Lagere onderhoudskosten door natuurlijke degradatie waarbij geen verwijderingskosten ontstaan
• Verminderde CO₂-belasting, wat steeds vaker financiële voordelen oplevert door CO₂-beprijzing
• Vermeden kosten voor afvalverwerking aan het einde van de levenscyclus
• Verbeterde biodiversiteit die indirect economische voordelen biedt

Voor projecten met een lange gebruiksduur kan de totale levenscycluskostenanalyse uitwijzen dat biobased materialen daadwerkelijk kosteneffectiever zijn, ondanks de hogere initiële investering.

Subsidies en fiscale voordelen

De overheid stimuleert biobased bouwen via verschillende financiële instrumenten:

• MIA/Vamil-regelingen voor milieu-investeringsaftrek, die fiscale voordelen bieden bij investeringen in duurzame technieken
• Specifieke subsidieregelingen voor innovatieve bouwprojecten met biobased materialen
• Kortingen op leges of grondprijzen door gemeenten die duurzaam bouwen willen stimuleren
• Financieringsvoordelen via groene leningen met lagere rentetarieven

Deze stimuleringsmaatregelen kunnen het kostenverschil aanzienlijk verkleinen of zelfs ombuigen naar een financieel voordeel voor biobased bouwen.

Praktijkvoorbeeld: kosten versus baten

In infrastructurele projecten zien we interessante praktijkvoorbeelden die de kosteneffectiviteit van biobased materialen illustreren:

Bij dijkversterkingsprojecten worden steeds vaker tijdelijke erosiematten van jute toegepast. Hoewel de aanschafprijs circa 20% hoger ligt dan synthetische alternatieven, vervallen de verwijderingskosten volledig omdat het materiaal na verloop van tijd composteert en bijdraagt aan bodemverbetering. De totale projectkosten liggen hierdoor uiteindelijk lager.

In wegenbouwprojecten met biocomposiet versterkingsmaterialen in plaats van conventionele oplossingen zien we dat de hogere materiaalkosten (30-40%) worden gecompenseerd door:

• Snellere installatie (15-20% tijdsbesparing)
• Lagere transportkosten door lichter materiaal
• Verminderde CO₂-uitstoot die in aanbestedingen steeds vaker financieel wordt gewaardeerd

Hoe bespaar je bij biobased bouwen?

Er zijn verschillende strategieën om biobased bouwen kosteneffectiever te maken:

• Vroegtijdige integratie in het ontwerpproces, waardoor optimale toepassingsmogelijkheden worden benut
• Hybride oplossingen toepassen, waarbij biobased materialen worden gecombineerd met conventionele materialen op plaatsen waar dit technisch en economisch optimaal is
• Samenwerken met kennis- en ketenpartners om schaalvoordelen te creëren
• Innovatieve aanbestedingsvormen gebruiken die total cost of ownership en duurzaamheidsvoordelen meewegen
• Gebruik maken van beschikbare subsidies en fiscale regelingen

Door strategisch te kiezen voor biobased materialen waar ze het meeste voordeel bieden, kun je een optimale balans vinden tussen duurzaamheid en kosten.

De vraag “Is biobased bouwen duur?” verdient dus een genuanceerd antwoord. De initiële investeringskosten zijn vaak hoger, maar door de volledige levenscyclus te beschouwen, subsidies te benutten en strategisch toe te passen, kan biobased bouwen ook financieel aantrekkelijk zijn. Bij TEFAB helpen we je graag om de juiste keuzes te maken in jouw specifieke project, zodat je zowel duurzaamheids- als financiële doelstellingen kunt realiseren.

Benieuwd naar wat wij kunnen betekenen? Neem contact op via +31 (0)162 455 515 of sales@tefab.nl